Tekst pochodzi z Polskiego Słownika Biograficznego Działaczy Ruchu Robotniczego strony 485-487. Jeden z pseudonimów tego zasłużonego komunisty brzmiał: Bratkowski. Prześladowany w stalinowskim ZSRR niestety nie poznał swojego wnuka Włodka -a szkoda, bo mógłby go wiele nauczyć.

Gereon Iwański

Jerzy Czeszejko-Sochacki -biogram

Czeszejko-Sochacki Jerzy (1892-1933). przybr. nazw. Jerzy Bratkowski, ps. i krypt. B., Jerzy Bruzda, Jerzy Czeszejko, Grudniewski, J. Cz., J. Cz. S., J. S., Jakub. Jerzy Cz.-S., Julian, Juliański, Konrad. Miński, Zbigniew Ojżeński, S., J. Socha, Jerzy Socha, Topór. Ur. 29 XI1892 w Nieżynie na Ukrainie (gub. czernihowska), s. Wacława, farmaceuty. W 1894 jego rodzice przenieśli się do Dźwińska. Patriotyczna atmosfera domu wpłynęła na dość wczesne zainteresowanie się Cz-S-go ruchem niepodl.-demokr. Jako uczeń szkoły realnej w Dźwińsku był w 1908 jednym z założycieli i kierowników tajnej organizacji młodzież. „Wyzwolenie". Po ukończeniu szkoły wstąpił w 1911 na wydz. prawa Uniwersytetu Petersburskiego. Za udział w demonstracji studenckiej został skazany administracyjnie na 2 miesiące aresztu. Brał udział w życiu młodzieży poi.; był prezesem konspiracyjnej niepodl. organizacji akadem. „Odrodzenie", współzałożycielem koła naukowego studentów-Polaków. W 1913-1914 współpracował z „Głosem Młodych" (wydawanym w formie dodatku do „Dziennika Petersburskiego"), organem ZMP-N.
Podczas I wojny światowej zbliżył się do socjalizmu. Na przełomie 1914-1915 wstąpił do PPS. W marcu 1915 został skierowany do działalności niepodl. w Warszawie. W związku z tym przerwał studia po zaliczeniu 8 semestrów. Z powodu choroby płuc zmuszony był wkrótce opuścić Warszawę. Zamieszkał we wsi Karszuniszki p. Wilnem. Wznowił współpracę z „Dziennikiem Petrogradzkim", gdzie opublikował szereg artykułów o tematyce niepodl. W sierpniu 1915 przeniósł się do Wilna. Tam organizował PPS, a w 1917 wstąpił do SDPL. Był sekretarzem redakcji „Przeglądu Wileńskiego", pracując jako nauczyciel historii. Inwigilowany przez niem. władze policyjne, w sierpniu t.r. wrócił do Warszawy, gdzie jesienią został nauczycielem historii w gimnazjum W. Górskiego. W tym czasie był jednym z założycieli i sekretarzem UL na ul. Oboźnej w Warszawie oraz współpracownikiem (od połowy 1918 sekretarzem) redakcji organu PPS „Jedność Robotnicza". Jesienią t.r. na skutek pogarszającego się stanu zdrowia przeniósł się do Siennicy (pow. Mińsk Maz.), gdzie objął posadę nauczyciela historii w seminarium nauczycielskim.
W pierwszych miesiącach niepodległości działał jako członek OKR PPS na pow. Mińsk Maz.; był założycielem na tym terenie Zw. Zaw. Robotników Rolnych RP i jednej z nielicznych w Polsce RDCh. Na XVI Zjednoczeniowym Kongresie PPS (26-27 IV 1919 w Krakowie), na którym reprezentował lewe skrzydło partii, został wybrany do RN PPS. W maju RN powołała go do CKW oraz na stanowisko sekretarza generalnego partii. W t.r. zorganizował Centralny Wydz. Kulturalno-Oświatowy PPS i wszedł do jego Prezydium. Z jego inicjatywy postanowiono powołać do życia robotn. centralę kult.-oświat. (późniejsze Tow. Kultury Robotniczej). Z ramienia kierownictwa PPS uczestniczył w wielu konferencjach i zjazdach, m.in. w zjeździe działaczy samorządowych (4-5X1919 w Warszawie), konferencji PPS w Poznaniu (28X1919), w zjeździe kult.-oświat. PPS (1-3X11919), na którym powołano go na redaktora centralnego pisma młodzież. „Oświata", i w 1 Zjeździe ZRSS (8-10 V1920 w Warszawie). Jako członek Rady Nadzorczej ZRSS współdziałał z przedstawicielami lewicowego nurtu w spółdzielczości, m.in. z J. Hemplem (zob.), B. Bierutem (zob.) i A. Danielukiem (zob.). Od lutego 1920 był współredaktorem tygodnika „Światło".
Już na początku 1919 ujawniły się zasadnicze różnice poglądów między Cz-S-kim a większością kierownictwa PPS. W artykułach publikowanych w t.r. w „Robotniku" krytykował rządy burżuazyjne, zwalczał politykę J. Piłsudskiego (zob.), występował przeciwko wojnie z Rosją Radź., określając ją jako wojnę imperialistyczną burżuazji poi. Na XVII Kongresie PPS (21-25 V1920 w Warszawie) występował przeciwko udziałowi PPS w rządzie koalicyjnym. Następnie, nie godząc się z reformistycznym nastawieniem większości kierownictwa PPS, nie przyjął ponownego wyboru na członka CKW i zrzekł się stanowiska sekretarza generalnego partii, pozostając jedynie w RN. Poglądy lewicy PPS wyraził w anonimowej jednodniówce „Nowa Polska", której był jednym z wydawców. W połowie 1920 organizował grupy opozycyjne w PPS, za co w lutym n.r. został zawieszony przez CKW w prawach członka partii. 8 III 1921 wystosował wraz z S. Baranieckim (zob.) i J. Zielińskim (zob.) list otwarty do CKW, zawierający krytykę polityki PPS i oświadczenie o zerwaniu organizacyjnym z partią. W wyniku rozłamu opozycyjne grupy w PPS przyjęły nazwę „grup członków PPS (Lewicy)".
W czerwcu 1921 został aresztowany w czasie II Zjazdu ZRSS; przez 2 miesiące przebywał w więzieniu na Pawiaku. We wrześniu t.r. na zwołanej z jego inicjatywy konferencji połączeniowej „grup członków PPS (Lewicy)" i KPRP został dokooptowany do KC KPRP, a na III Konferencji KPRP (10-13IV 1922 w Gdańsku) wszedł w skład Sekretariatu KC. Z ramienia KC kierował pracą Wydz. Młodzieżowego. W 1922 był jednym ze współzałożycieli, członkiem Prezydium i jednym z sekretarzy ZPMiW, utworzonego przez KPRP. Po wyborach do Sejmu wszedł w skład KC ZPMiW. Na II Zjeździe KPRP (19IX-2X1923 w Bołszewie p. Moskwą) został ponownie wybrany członkiem KC i Sekretariatu KC; powierzono mu pracę w Centralnej Redakcji i Wydz. Sejmowym. Po powstaniu Komunistycznej Frakcji Poselskiej Cz-S. objął jej sekretariat. Brał udział w III Zjeździe KPP (14 1-7 II 1925 p. Moskwą), na którym złożył sprawozdanie z działalności Komunistycznej Frakcji Poselskiej. Uczestniczył również w obradach Międzynarodowej Konferencji Komunistów (10-12 XI1925 w Brukseli). W marcu 1926 objął mandat poselski w Sejmie po wydanym sądowi S. Łańcuckim (zob.). Należał do kierownictwa Międzypartyjnego Sekretariatu dla Walki o Amnestię dla Więźniów Politycznych.
Po przewrocie majowym, w okresie walk frakcyjnych między tzw. „mniejszością" i „większością" w KPP, reprezentował tendencje konsolidacyjne. IV Zjazd KPP (22V-[91 VIII 1927 p. Moskwą) wybrał go zastępcą członka KC. Pod koniec 1927 stanął na czele delegacji robotników i chłopów, która wyjechała nielegalnie do ZSRR na obchody 10 rocznicy rewolucji październikowej. W Moskwie uczestniczył w obradach Kongresu Przyjaciół ZSRR (10-12 XI1927). Podczas jego nieobecności w Polsce Sejm cofnął mu immunitet poselski. Na początku 1928, na wniosek MK w związku ze skomplikowaną sytuacją w KPZU, Cz-S. został skierowany do pracy w tej partii i dokooptowany do jej KC. W 1928 był jednym z organizatorów bloku wyborczego p.n. Jedność Robotniczo-Chłopska, członkiem CKWyb. i Prezydium tej organizacji. Z listy bloku został wybrany w t.r. posłem do Sejmu i po zatwierdzeniu mandatu wszedł ponownie do Prezydium Komunistycznej Frakcji Poselskiej. W maju t.r. Sejm po raz drugi cofnął mu immunitet poselski. 22 V 1928 został aresztowany w Berlinie podczas odbywającego się tam III Plenum KC KPP; zwolniony po krótkim pobycie w areszcie. Na VI Plenum KC KPP (18-25 VI1929 w Berlinie) został wybrany w skład BP. V Zjazd KPP (16-29 VIII 1930 w Peterhofie k. Leningradu) wybrał go ponownie do KC i BP. Pod koniec 1930 Cz-S. został przedstawicielem KPP w KW MK. Mieszkał odtąd w Moskwie używając nazwiska Bratkowski. Na XI (24111-11IV 1931) i XII (27 VIII-15IX 1932) Plenum MK był wybierany zastępcą członka Prezydium KW MK i zastępcą członka Sekretariatu Politycznego KW MK. Aresztowany 15 VIII 1933, popełnił samobójstwo 4IX t.r. Zrehabilitowany w 1956.
Działalność polit. łączył Cz-S. z aktywną pracą public. Był autorem licznych artykułów w partyjnej prasie poi. i zagranicznej. Pełną bibliografię jego prac ogłoszono w ..Z pola walki" (1961 nr 1 s. 135-162).
Parlament RP: Rzepeccy: Sejm i Senat 1925-1933; WEP (PWN) X; — CA KC PZPR: t. os. J. Cz.-S. nr 7491, KPP 158/1-2 t. 10 k. 97-98, 158/1-3 t. 18 k. 45-46, 158/1-4 t. 40 k. 118-121, 158/1-5 t. 21 k. 19-20, 158/1-6 t. 16 k. 29-30; — Dok. i mater. do hist. Stos. poi.-radź. T. II. W. 1961, T. III, W. 1964, T. V W. 1966; II Zjazd KPRP, W. 1968; Kormanowa Z.: Mater. do bibliogr. 1866-1918 s. 18, 25; Posłowie rewol. w Sejmie 1920-1935, W. 1961; — Komuniści, W. 1969; Kowalski J.: Trudne lata, W. 1966 (tu: Soehacki J.); Krajewski W. 1 in.: Ludzie bliscy, W. 1960 s. 216; Świetlikowa F.: KPRP 1918-1923, W. 1968; —Iwanski G., Bratkowski J.: J. Cz.-S. ZPW 1960 nr 4 s. 128-147 (biografia).
Gereon Iwański