Artykuł ten ukazał się w numerze 16 Samorządności Robotniczej z roku 1996.

Na bezdrożach maoizmu

Nie tylko trockiści, zorganizowani w swoich niezliczonych Czwartych Międzynarodówkach, lecz także maoiści koordynują swoje działania w skali globalnej!
Już jesienią 1980 r. kilka maoistowskich ugrupowań wydało tzw. Wspólny Komunikat, podsumowujący ich stanowisko w węzłowych kwestiach ideowo-programowych. 12 maja 1984 r. ma miejsce II Międzynarodowa Konferencja Marksistowsko-Leninowskich Partii i Organizacji, na której zapadła decyzja o powołaniu Rewolucyjnego Ruchu Internacjonalistycznego (Revolutionary Internationalist Movement). W skład RIM weszły ugrupowania reprezentujące ..ortodoksyjny" maoizm, odrzucające nie tylko trockizm. ..radziecki rewizjonizm" czy,. otwarcie anty leninowski" euro komunizm. ale też rewizjonistyczny pro chiński ..tengizm" i dogmatyczny proalbański ,.en-veryzm"( l).
RIM stworzyli głównie maoiści Trzeciego Świata - nie znajdziemy tu ani np. Marksistowsko-Leninowskiej Partii Niemiec (MLPD). ani Francuskiej Robotniczej Partii Komunistycznej (PCOF). Jedyną większą formacją „zachodnią" jest w tym towarzystwie Rewolucyjna Partia Komunistyczna (RCP) z USA: poza nią bogatszą część świata reprezentują tylko małe grupy maoistów włoskich (Komunistyczny Kolektyw Agit-Prop. Komunistyczny Komitet Trydentu. Proletariacka Organizacja Komunistyczna - Marksiści-Leniniści), brytyjskich (Rewolucyjny Kontyngent Internacjonalistyczny) i nowozelandzkich (Grupa Czerwonej Flagi). Reszta ugrupowań konstytuujących RIM wywodzi się z ubogich Peryferii: Komunistyczna Partia Indii (Marksistowsko-Leninowska). Rewolucyjna Partia Komunistyczna (Indie). Cejlońska Partia Komunistyczna.Ko-munistyczna Partia Bangladeszu (Marksistowsko-Leninowska), Proletariacka Partia Purba Bangla (Bangladesz). Nepalska Partia Komunistyczna-Mashal, Komunistyczna Partia Turcji (Marksistowsko-Leninowska). Związek Irańskich Komunistów- Sarbedaren. Komunistyczna Partia Peru - Sendere Luminoso. Hai-tańska Rewolucyjna Grupa Internacjonalistyczna. Rewolucyjna Komunistyczna Grupa Kolumbii, Rewolucyjny Związek Komunistyczny - Dominikana (2).
Przyjęta przez te partie ..Deklaracja RIM" wykłada podstawowe pryncypia marksizmu-leninizmu-maoizmu.
Znaczną część deklaracji zajmuje analiza historycznych doświadczeń międzynarodowego ruchu komunistycznego:..Podsumowanie naszego dziedzictwa to zbiorowa odpowiedzialność, która musi być podjęta przez cały międzynarodowy ruch komunistyczny. (...) Niezwykle ważnym elementem przedstawienia generalnej linii międzynarodowego ruchu komunistycznego jest właściwe przedstawienie historycznych doświadczeń naszego ruchu". Jak można się spodziewać, autorzy dokumentu oceniając przeszłość ruchu komunistycznego biorą stronę Lenina. Stalina i Mao Tse-tunga - w deklaracji możemy przeczytać: „Fundamentalne zasady leninizmu nie są przestarzałe... Uznajemy myśli Mao Tse-tunga za nowy stopień w rozwoju marksizmu-leninizmu"'. cytuje się też słowa Mao, że „są dwa miecze: jednym jest Lenin a drugim Stalin". Myliłby się jednak ten, kto by sądził, że ocena tych postaci jest bezkrytyczna. Za „fundamentalny błąd Stalina " uznane zostało zlekceważenie przez niego .. sprzeczności w łonie ludu". Stalin miał sądzić, że antagonistyczne sprzeczności klasowe zostały wyeliminowane w ZSRR przez ustanowienie socjalistycznej własności środków produkcji, dlatego nie zauważył, że społeczeństwo socjalistyczne zrodziło nową burżuazję, której interesy artykułowali rewizjoniści w partii.
Krytycznie odnosi się też deklaracja do postanowień VII Kongresu Kominternu (1935), który ..otwarł drzwi dla niebezpiecznej, refor-mistycznej i pacyfistycznej tendencji". Dokonując wówczas rozgraniczenia między faszyzmem a burżuazyjną demokracją zatarto świadomość, że są to tylko dwie formy panowania burżuazji i pozwolono żywić złudzenia co do ..postępowego" charakteru części burżuazji monopolistycznej. Inną rozpowszechnioną wówczas iluzją było przekonanie, że da się zjednoczyć klasę robotniczą krajów rozwiniętych, podzieloną na komunistyczny proletariaH socjaldemokratyczną arystokrację robotniczą.
Także nacisk, jaki Komintern kładł na obronę ZSRR. stał się przyczyną wypaczeń, gdy ZSRR zaczął zawierać kompromisy z różnymi mocarstwami imperialistycznymi. ..Obrona państw socjalistycznych musi być podporządkowana postępowi światowej rewolucji i nie może być widziana jako ekwiwalent (ani substytut) międzynarodowej walki proletariatu", twierdzą teoretycy RIM.
Dalsze osłabienie sił rewolucyjnych i umocnienie rewizjonizmu (wyrażającego się m. in. w nieantagonistycznym stosunku do niefaszys-towskich mocarstw irnperialistycznych) nastąpiło w czasie II wojny światowej.., Taktyczne wykorzystywanie sentymentów narodowych przez partie komunistyczne dla mobilizacji mas w okupowanych przez faszystowskie wojska niemieckie w krajach europejskich nie było nieprawidłowe, ale było blędem podniesienie tych taktycznych posunięć na szczebel strategii". W tych warunkach ..pucz Chruszczowa " był tylko logiczną konsekwencją wcześniejszych błędów ideologicznych i politycznych.
Od błędów nie był też wolny kierowany przez Komunistyczną Partię Chin opór przeciw chruszczewizmowi. Pod względem politycznym, KPCh akcentując negatywne aspekty centralizacji Kominternu, zaniedbała utworzenie jakiegoś międzynarodowego forum współpracy „partii marksistowsko-leninowskich". Pod względem ideologicznym największe zastrzeżenia autorów deklaracji budzi jeden z punktów chińskich „Propozycji w sprawie generalnej linii międzynarodowego ruchu komunistycznego" z 1963 r.: „ W państwach impe-. rialistycznych, które imperializm amerykański kontroluje lub usiłuje kontrolować, klasa robotnicza i lud powinny kierować swe ataki głównie przeciw imperializmowi amerykańskiemu, ale też przeciw swym własnym kapitalistom monopolitycznym i innym reakcyjnym silom, które zdradzają interesy narodowe ". Maoiści z RIM odpowiadają: „Ten pogląd, który poważnie wpłynął na rozwój ruchu marksistowsko-leninowskiego w tym typie państw, ignoruje fakt, że w państwach impe-rialistycznych «interesy narodowe» są interesami imperialistycznymi (...) "(3).
Największą rolę w rozwoju marksizmu-le-ninizmu-maoizmu deklaracja przyznaje Wielkiej Proletariackiej Rewolucji Kulturalnej: „Rewolucja Kulturalna reprezentuje najbardziej roz\vinięte doświadczenie dyktatury proletariatu i rewolucjonizowania (revolutioni-sing) społeczeństwa. (...) Rewolucja Kulturalna była żv\vym dowodem witalności marksizmu-leninizmu ".
W tym czasie jednak rewizjonistyczny spisek narasta już w Chinach. Rewizjoniści kontrolują zwłaszcza politykę zagraniczną Chin, co wywiera ogromny wpływ na linię międzynarodowego maoizmu ...Rewizjoniści w Chinach (...) odwróci li się od rewolucyjnych walk proletariatu i uciskanych ludów lub stara/i się je podporządkować państwowym interesom Chin. Reakcyjni despoci byli fałszywie klasyfikowani jako «antyimperialiści», a pod sztandarem światowej walki przeciw «hegemoniz-mowi» imperialistyezne mocarstwa bloku zachodniego były portretowane jako neutralne czy nawet pozytywne siły na świecie. W tym okresie wiele prochińskich partii marksistowsko-leninowskich wspieranych przez rewizjonistów w KPCh zaczęto (...) nawet wspierać lub uczestniczyć w imperialistycznych awanturach i przygotowaniach wojennych skierowanych przeciw Związkowi Radzieckiemu widzianemu jako «glówny wróg» w całym świecie" (4). Kulminacją narastającego w Chinach rewizjonizmu była teoria ..trzech światów" (5).
Nic więc dziwnego, że „pucz Hua Kuo-fe-nga i Teng Siao-pinga" w 1976 r. odniósł sukces. Zwycięstwo „kontrrewolucji" w Chinach miało bardzo negatywny wpływ na sytuację rewolucyjną w świecie:.,Wiele partii stanowiących część międzynarodowego ruchu komunistycznego przyjęto rewizjonistów w Chinach i ich teorią «trzech światów», i całkowicie odrzuciło walkę rewolucyjną ".
Analiza bieżącej sytuacji światowej wychodzi od marksistowskiej analizy sprzeczności generowanych przez kapitalistyczny sposób produkcji: sprzeczności między różnymi mocarstwami imperialistycznymi, sprzeczności między imperializmem a uciskanymi ludami i narodami (dokument akcentując ten podział odwołuje się do leninowskiej analizy imperializmu), sprzeczności między burżuazją a proletariatem w państwach imperialistycznych.
Te dwie ostatnie mają zrodzić rewolucję. „Światowa rewolucja proletariacka " - czytamy w deklaracji - „jest hvorzona w swej istocie prze: dwa strumienie: proletariacka-socjalistyczne rewolucje prowadzone przez proletariat i jego sojuszników w cytadelach imperializmu i narof/owo-wyzwoleńcze lub no-wodemokratyczne (6) rewolucje prowadzone przez narody i ludy uciskane przez imperializm. Ten sojusz między tymi dwoma rewolucyjnymi tendencjami stanowi kamień węgielny rewolucyjnej strategii w erze imperializmu".
Z tego punktu widzenia RIM krytykuje dwie błędne tendencje. Pierwsza to „socjalszo-winizm", który odnaleźć można w radzieckim rewizjonizmie głoszącym, że wyzwolenie narodowe może się udać tylko przy poparciu ZSRR, i w trockizmie negującym możliwość przekształcenia rewolucji narodowo-demok-ratycznej w socjalistyczną. Druga polega na ignorowaniu rewolucyjnych możliwości powstających w państwach rozwiniętych lub uzależnianiu ich od rezultatów walk o wyzwolenie narodowe.(7)
Co w tych warunkach powinni robić ma-oiści? Deklaracja odpowiada: „Zadaniem rewolucyjnych komunistów we wszystkich krajach jest przyspieszenie rozwoju światowej rewolucji -pokonanie imperializmu i reakcji przez proletariat i rewolucyjne masy; ustanowienie dyktatury proletariatu w zgodzie z niezbędnymi stadiami i sojuszami w różnych krajach: i walka o wyeliminowanie wszystkich materialnych i ideologicznych śladów społeczeństwa wyzyskującego i osiągnięcie społeczeństwa bezklasowego, komunizmu, na całym świecie ".
Dokonać tego może tylko prawdziwa partia proletariacka opierająca się na nauce marksiz-mu-leninizmu-maoizmu. W krajach, w których nie ma takiej partii, marksiści-leniniści muszą ją stworzyć. Fundamentem partii mao-istowskiej musi być prawidłowa linia polityczna uwzględniająca zarówno właściwości kraju, jak i sytuację światową. Partia zbudowana być powinna na zasadach centralizmu demokratycznego zapewniającego zarówno wolność, jak i dyscyplinę " (autorzy powołują się tu na Mao krytykującego ideę „partii monolitycznej"). Marksiści-leniniści muszą budować ścisłą więź z masami i prowadzić aktywną walkę ideologiczną z wpływami burżuazji i drobnomieszczaństwa. Działalność bieżąca ma na celu organizacyjne, polityczne i ideologiczne przygotowanie partii, proletariatu i rewolucyjnych mas do przejęcia władzy. W walce o władzę należy wykorzystywać legalne formy działania ale bez popadania w.Jegalizm i parlamentarny kretynizm ", będąc przygotowanym na delegalizację. Maoiści podkreślają rolę walki zbrojnej -już „Wspólny Komunikat" z 1980 r. głosił: ,.(...) komuniści są obrońcami wojny rewolucyjnej".
\ kluczowa teza: „Partia marksistowsko-le-ninowska każdego kraju musi być budowana jako kontyngent międzynarodowego ruchu komunistycznego i musi prowadzić swą walkę jako część światowej walki o komunizm ".
Deklaracja podkreśla jednak, że sytuacja w poszczególnych krajach bardzo różni się od siebie, dlatego niewskazane jest „mechaniczne kopiowanie przeszłych doświadczeń międzynarodowego proletariatu". Podział świata na wysokorozwinięte mocarstwa imperialistycz-ne i ich neokolonie implikuje konieczność stosowania odmiennych strategii rewolucyjnych.
Ważniejszym z dwóch frontów światowej rewolucji jest rewolucja na peryferiach: „Kolonialne (lub neokolonialne) kraje zniewolone przez imperializm stanowią gtówny obszar światowej walki proletariatu od II wojny światowej po dzień dzisiejszy", czytamy w deklaracji. Kraje te cechuje ścisła zależność od imperializmu, bezwzględna eksploatacja proletariatu i niezamaskowana dyktatura klas posiadających. Wrogiem rewolucji w krajach kolonialnych, półkolonialnych i neokolonialnych jest obcy imperializm oraz kompradorsko-biu-rokratyczna burżuazją i feudałowie, które to klasy są ściśle powiązane i zależne od imperializmu. Dlatego rewolucja przebiegać tam będzie w dwu etapach: pierwszy, „nowodemok-ratyczny". prowadził będzie bezpośrednio do drugiego, socjalistycznego. W pierwszym etapie proletariat powinien stworzyć szeroki front wszystkich klas i warstw, zachowując jednak samodzielność (m.in. własne siły zbrojne) i zdobywają hegemonię nad innymi „sektorami rewolucyjnych mas". Kamieniem węgielnym jednolitego frontu jest sojusz robotniczo-chłopski, dlatego rewolucja agrarna (lub usunięcie pozostałości feudalizmu) powinna być centralnym punktem nowodemokratycznego programu.
Autorzy deklaracji konstatują bankructwo „frontów antyimperialistycznych", jeśli nie były one kierowane przez marksistów-leni-nistów, nawet jeśli przejmowały władzę nie były w stanie dokonać rewolucyjnych przeobrażeń, dlatego imperializm z łatwością rozprawiał się z nimi. Był to wynik odchylenia prawicowego (głównie radzieckiego), zastępującego przewodnią rolę proletariatu kierownictwem burżuazji w walce o wyzwolenie narodowe i odrzucającego wojnę ludową na rzecz „pokojowego przejścia do socjalizmu".
Deklaracja krytykuje też odchylenie lewicowe, egzemplifikowane przez castryzm, które negowało konieczność budowy szerokiego frontu, separowało walkę zbrojną od mas i postulowało bezpośrednie przejście do rewolucji socjalistycznej. W deklaracji znajdujemy też krytykę woluntaryzmu kojarzonego tu z Lin Piao: sytuacja rewolucyjna nie narasta po linii prostej, czasem są warunki dla walki zbrojnej, czasem ich brak. RIM odchodzi wreszcie od maoistowskiej zasady „wieś okrąża miasto"(8) uznając, że w niektórych krajach rewolucja powinna się zacząć od powstania w mieście, nigdzie zaś nie należy zaniedbywać tej możliwości.
.lako ..błędny i niebezpieczny " zwalcza się pogląd socjaldemokratów i trockistów, że formalna niepodległość polityczna i rozwój kapitalistycznych stosunków w krajach postkolo-nialnych eliminuje potrzebę rewolucji nowo-demokratycznej -jego zwolennikom zarzuca się, że nie widzą różnicy międ/y imperializmem a krajami przezeń zniewolonymi.
Autorzy deklaracji zwracają uwagę, że państwa postkolonialne często są sztucznymi ponadnarodowymi tworami imperialistów, dlatego popierać należy prawo do samostanowienia mniejszości narodowych także w krajach Tr/.e-ciego Świata. „ W naszej erze " - pis/ą-.. kwestia narodowa przestaje być wewnętrzną spra\vą pojedynczych krajów i staje się podporządkowana ogólnej sprawie światowej rewolucji proletariackiej ".
Analiza zadań komunistów w krajach im-periałistycznych zaczyna się od przypomnienia wskazówek Lenina: że rewolucja socjalistyczna nie wyniknie spontanicznie z walk ekonomicznych; że klasa robotnicza dzieli się na „uciskany i wyzyskiwany proletariat" oraz „górną warstwę robotników, czerpiącą korzyści z sojuszu r imperialistyczną burżuazją "; że kładzie on nacisk na wykorzystywanie „rewolucyjnych sytuacji" a nie dreptanie „drogą pokojową". Niestety, komuniści już w latach 30. odeszli od nauk Lenina, stawiając na partie masowe, co w sytuacj i nierewolucyjnej prowadziło do odchylenia ekonomicznego.
Maoiści lat 60. wprawdzie odrzucili ideę „pokojowej drogi", ale podtrzymali model „partii masowej". Choć młodzież wstępowała do partii maoistowskich by walczyć o światowy komunizm, kult „zwykłego robotnika" sprawił, że maoiści, zamiast przygotowywać się do rewolucji, brali udział w walkach ekonomicznych pod kierownictwem biurokracji związkowej. Innym błędem był socjalszowi-nizm części maoistów, wyrażający się w obronie interesów narodowych państw imperialis-tycznych. W tych warunkach młodzież odchodzi bądź to ku anarchizmowi i innym formom „drobnoburżuazyjnego radykalizmu " (z terroryzmem włącznie), bądź to angażuje się w „reformistyczne i rewizjonistyczne" przedsięwzięcia, takie jak obrona ZSRR czy walka o wyzwolenie różnych mniejszości.
Co należy robić w takich warunkach? Deklaracja zauważa, że ..państwa imperialistyczne dnia dzisiejszego różnią się istotnie od Rosji przełomu stuleci i innych państw imperialisty-cznych tego okresu": wyeliminowane zostało chłopstwo, szybko rozwijają się nowe sektory drobnomieszczaństwa, a co najważniejsze -postępuje polaryzacja klasy robotniczej.
Spotęgowane posożytnictwo imperializmu na uciskanych narodach pozwala burżuazji na korumpowanie licznej i wpływowej arystokracji robotniczej. Dziś w głównych państwach Zachodu niżs/a warstwa klasy robotniczej tworzona jest prze/ robotników cudzoziemskich (immigrant workers) lub z mniejszości narodowych -jest to „najważniejszy element ba~y partii proletariackiej w państwach imperialis-tvc:nych". Między arystokracją robotniczą a „subproletariatem" znajduje sit; wielka rzesza robotników, którzy - choć nie korzystają z imperializmu w takim stopniu - pod wpływem długiego okresu względnej prosperity nic są nastawieni rewolucyjnie. Niemniej jednak pozyskanie tego sektora klasy robotniczej jest ogromnie ważne.
By pozyskać robotników trzeba poświęcać uwagę ich codziennym zmaganiom. „Wiodące walki ekonomiczne nie są tym samym, co ekonomiom", podkreśla RIM. Dlatego partia proletariacka powinna włączać się w te walki, zwłaszcza jeśli wyrastają one ponad konwencjonalny poziom. Nie wolno też zapominać o innych warstwach ludności. „Partia marksis-towsko-leninowska, choć zasadniczo opiera się na potencja/nie najbardziej rewolucyjnych sektorach proletariatu, musi prowadzić rewolucyjną pracę pośród innych sektorów ludności wtaczając elementy drohnomie.szczań-skie". Inny czynnik, potencjalnie wspierający rewolucję proletariacką, to uciskane narodowości i mniejszości etniczne w krajach impe-rialistycznych. Choć proletariusze z tych mniejszości tworzą często część wielonarodowego proletariatu, to nie należy rozpatrywać tego problemu w oderwaniu od szerszego kontekstu kwestii narodowej. Ważnym jest też, by „trenować proletariat w internacjonaliz-mie", organizując wsparcie dla walki antyim-perialistycznej uciskanych narodów.
Dużo miejsca deklaracja poświęca zbliżającej się - zdaniem RIM - wojnie. W krajach wysoko rozwiniętych propagowana jest leninowska taktyka „rewolucyjnego defetyzmu": demaskować własną burżuazję. przygotowywać się do przekształcenia wojny imperialis-tycznej w wojnę rewolucyjną. Deklaracja postuluje by wykorzystywać .Antywojenne sentymenty mas", ale zwalczać „iluzję, ze ruchy pokojowe mogą powstrzymać wojnę" - tylko wojna rewolucyjna może zapobiec „tej zbrodni". Bardziej elastyczna jest taktyka maoistów wobec wojny na Peryferiach - zalecają tu. by rozważać różne warianty sytuacji i podejmować decyzje zależnie od warunków.
RIM realistycznie ocenia swe możliwości: „sily walczące o rewolucyjną linię są nieznaczną mniejszością otoczoną i atakowaną przez rewizjonistów i apologetów' burżuazji wszystkich odcieni". By przejść do kontrofensywy potrzebna jest sprawna międzynarodowa organizacja akcji rewolucyjnej. W tym celu deklaracja postuluje: wydawanie międzynarodowego periodyku marksistowsko-leninows-kiego; wsparcie dla tworzenia partii maoislo-wskich w innych krajach; wspólne i skoordynowane kampanie partii maoistowskich; wdrażanie przez partie marksistowsko-leninowskie linii politycznej i decyzji przyjętych przez Konferencje Międzynarodowe, a zaaprobowanych przez partie: finansową i praktyczną partycypację w jedności komunistów; wreszcie istnienie międzynarodowego Interim Commitce kierującego procesami ideologicznego, politycznego i organizacyjnego jednoczenia komunistów (np. przygotowującego zarys propozycji do generalnej linii ruchu komunistycznego).
Pierwszy z tych postulatów z pewnością został zrealizowany. Od 1985 r. w Londynie wydawany jest organ RIM „A World To Win". Kwartalnik ten ukazuje się regularnie w czterech językach: angielskim, hiszpańskim, tureckim i perskim (farsi): czasem też zawiera teksty po arabsku. francusku, niemiecku czy włosku. Na jego lamach możemy znaleźć dokumenty programowe RIM (np. wydany w 1993 r. „l.ong Live Marxism-Leninism-Mao-ism") i oświadczenia partii członkowskich, ideologiczne dyskusje (np. „On Proletarian Democracy") i polemiki z radzieckim rewolucjonizmem (np. .Singing the Hymns of the Bourgeois State") czy zachodnim goszyzmem (np. „The False Path of the European Urban Guerilla"). Wiele miejsca..AWTW" poświęca analizie bieżących problemów polityki międzynarodowej (jak np. wojna w Zatoce Perskiej) i sytuacji w różnych krajach i religiach: Chiny. Peru. Chiapas. Południowa Afryka, Indie. Dominikana. Haiti. Palestyna. Sri Lanka. Filipiny. Kolumbia,Francja. Bangla-desz. Iran, liuropa Wschodnia. Kuba. Kurdys-tan. Burkina Faso... Dowiedzieć możemy się też. z łamów kwartalnika o międzynarodowych kampaniach prowadzonych przez RIM (takich jak obchody stulecia urodzin Mao czy kampania ..Porusz Niebo i Ziemię w Obronie Życia Przewodniczącego Gonzalo"). jak również zaznajomić się tam z proletariacką kulturą („Yilmaz Guney: Revolutionary Tur-k/s/i Fi/rnmaker", „Reggae - Jamaica 's Rebel Musie" i inne).
Adres redakcji: 27 Old Gloucester St., Lo-ndon WCiN 3XX, Wlk. Brytania.

(1) Linia Albańskiej Partii Pracy /ostała określona jako,.rewizjonizm w formie dogmatycznej" i trockizm ukryty za pozorną obroną Stalina.
(2) Do zalożycieli dołączyły później te/ inne ugrupowania, jak np. Organizacja Rewolucyjnych Komunistów Afganistanu.
(3) Stad nacjonalistyczne akcenty w niektórych grupach maoistowskich. Np. działająca w latach 60.Marksistowsko-Leninowska Partia Niemiec (nie mylić z partią o tej samej na/wie utworzoną w I982 r.) występowała przeciw uznaniu przez RFN wschodniej granicy Niemiec: „Niemieckie obszary wschodnie zbroczone są krwią niemieckich komunistów- (...).Kto stosuje idee Mao Tse-tunga wie. te nasze żądanie zwrotu tych obszarów: jest marksistowsko-leninowskie". pisały w 1968 r.„Sozialislisches Deutschland". Jesienią 1972 r. ..narodowi rewolucjoniści" spod znaku ..Rebell" i maoiści / KPD/M-L podpisali wspólną deklaracje głoszącą m. in. „Maoiści i narodowi rewolucjoniści są zgodni w walce przeciwko imperializmowi USA i ZSRR. (...) Niech żyją zjednoczone, niezawisłe, socjalistyczne Niemcy!" W ślad za tym poszły wspólne akcje maoistów i neofaszystów przeciw wizycie L. Breżniewaw Bonn w 1973 r.
(4) Wyraźnie było to widać np. w Portugalii. Tamtejsza maoistowska partia MRPP (Ruch na rzecz Reorganizacji Partii Proletariackiej) za jedynego wroga uznawała „socjalfaszystów", czyli proradziecką Portugalską Partie Komunistyczną. Przeciwko PPK maoiści sprzymierzali się z każdym: w wyborach związkowych tworzyli antykomunistyczny blok z socjaldemokratami, brali udział w redagowaniu prawicowego tygodnika „Expresso", ba - bojówkarze MRPP uczestniczyli nawet w antykomunistycznych pogromach (takich jak np. \v Alcobaca w sierpniu 1975 r. czy próba zajęcia lokalu centrali związkowej Intersindical)
Z drugiej strony zainteresowanie maoizmem pojawiło się na skrajnej prawicy, wśród której pojawił się nurt nazy\vany„nazi-maoizmem". Zainicjował go w I963 r. Eielg .lean Thiriart. którego paneuropejska organizacja Jcune Europę w swej walce pr/eciw imperializmowi amerykańskiemu szukała sojusznika w świecie arabskim i w Chinach. Po rozwiązaniu w 1969 r. .lenne Europę w jej miejsce pojawiła się Organisation Lutte du Peuple. próbująca adaptować ideologiczne rozwiązania Mao Tsc-tunga. Tito i Ce-ausescu
W rezultacie, we Włoszech w ielu aktywistów „Ordi-ne Nuiwo" zaangażowało się w działalność m. in. Komunistycznej Partii Włoch (Marksistowsko-Leni-nowskiej): taka była np. droga Renato Cureio, późniejszego przywódcy1 Czerwonych Brygad. Podobna sytuacja miała miejsce w Szwajcarii, gdzie neofaszyści włączyli się w szeregi Szwajcarskiej Partii Komunistycznej (Marksistowsko-Leninowskiej).
(5) Teoria Trzech Światów została ogłoszona przez TengSiao-pingaw l974r.:,.fAS',-( i ZSRR nmrzą świat pierwszy. Rozwijające się kraje Azji, Afryki i Ameryki Łacińskie/ trzeci świat. Rozwinięte kraje znajdujące się między wspomnianymi siłami drugi świat". W oparciu o te teorie Chiny lansowały hasło „sojuszu małych i średnich krajów'' przeciw supermocarstwom (oczywiście pod swoim przywództwem).
(6) Idee „nowej demokracji'' proklamował Mao Tse-tung w referacie na VII Zjazd KPCh w 1945 r. Przewidywała ona stworzenie w Chinach „burżuazyjno-demokratycznego państwa i społeczeństwa nowego typu ". opartego na szerokich masach narodu chińskiego: od proletariatu! chłopstwa po burżuazję, a nawet część obszarników. Jego istotą miało być zapewnienie Chinom niezależności narodowej, ustanowienie swobód demokratycznych, realizacja rewolucji agrarnej, ograniczenie wielkiego kapitału i poprawa sytuacji materialnej mas pracujących.
(7) Te drugą linię lansuje m.in. Maoistowski Ruch Intcrnacjonalislyczny (MIM) z USA, odrzucający program RIM jako „kryptotrockistowski". MIM twierdzi, że klasa robotnicza państw imperialistycznych (a zwłaszcza „pólnocnoameiykańska biatakla sa robotnicza") całkowicie zintegrowała się z kapitalizmem i przeistoczyła się w „nierewoliuy/ną elitę robotniczą ... pasożytującą na międzynarodowym proletariacie". Jedyną silą rewolucji jest więc proletariat narodów uciskanych (w państwach imperialistycznych reprezentowany przez robotników cudzoziemskich) - stąd bezwarunkowe poparcie dla „rewolucyjnego nacjonalizmu" krajów Trzeciego Świata (m.in.) algierskiego Islamskiego Frontu Ocalenia) i mniejszości etnicznych (np. Narodu Islamu w USA).
(8) Taktyką „wsi okrążającej miasto" posługiwali się komuniści chińscy po zmasakrowaniu przez Czang Kaj-szeka miejskich struktur partii w 1927r. Polegała ona na opanowywaniu peryferyjnych obszarów wiejskich, gdzie powstawały bazy rewolucyjne; miasta zajmowano w końcowej fazie wojny. Uogólnione doświadczenia chińskiej wojny partyzanckiej stały się w latach 60. obowiązującą doktryną wojenną maoistowskich guerilli.
 

Tojad