Artykuł ten pochodzi ze strony: "CCC -historia związku radzieckiego http://www.cccp.skyhost.pl/ ". Strona nie ma wyraźnego charakteru politycznego. Nie mniej historyczne materiały dotyczące ZSRR mogą się przydać każdemu komuniście. Stanowią też one tło dla odezw które zamieszczamy na łamach LBC. Bo trudno zrozumieć bolszewickie odezwy, bez znajomości historii.

Rewolucja 1905
 

W 1900 roku ogromne Cesarstwo Rosyjskie przezywało głębokie przemiany. Na Syberii rozpoczęto ogromną budowę linii transsyberyjskiej. Na zachodzie - w Polsce i na Ukrainie - rozwijał się przemysł, powstawały fabryki, chociaż klasa robotnicza nie była nazbyt liczna. Dziewięciu Rosjan na dziesięciu było nadal chłopami. W 1861 roku uzyskali oni wolność, żyli jednakże w nędzy i chcieli przejąć wielkie posiadłości duchowieństwa oraz szlachty. Car Mikołaj II, który objął tron w 1894 roku, był władcą absolutnym. W Rosji nie istniały ani wybory, ani parlament. Tajna policja - "ochrana" - prześladowała opozycjonistów i strajkujących robotników. Mikołaj II wszczął w 1904 roku rujnującą wojnę z Japonią. Wojska ponosiły klęskę za klęską, a w wyczerpanym kraju narastało wrzenie. W styczniu 1905 roku tłum niosący do cara petycję został zaatakowany przez oddziały piechoty: zginęło ponad tysiąc osób. Owa krwawa niedziela rozpaliła kraj i pchnęła Rosje ku rewolucji.


Rewolucja 1905 w Rosji

Była skierowana przeciw ustrojowi feudalnemu i carowi. Główną siłą był proletariat. Forma walki był strajk + powstanie zbrojne. Krwawa niedziela 22.01. 1905 rok. - masakra robotników petersburskich (strajki, protesty - 800 000 robotników. Wiosna i lato - rewolucja ogarnęła wszystkie ośrodki gospodarcze, było dużo wystąpień chłopskich oraz częściowo armię (bunt na pancerniku Potiomkin). Wrzesień - powszechny strajk polityczny (2 mln ludzi).Powstają pierwsze Rady Delegatów Robotniczych. 30.X 1905 - kulminacyjny moment strajku - ogłoszenie manifestu październikowego. Przyznanie podstawowych swobód obywatelskich, amnestia, prawo udziału w wyborach dla wszystkich klas, powstanie Dumy Państwowej (funkcje ustawodawcze), manifest październikowy podstawą dla Związku 17. Października skupiającego burżuazję i ziemiaństwo. Pod koniec roku nowe wystąpienia (chłopi, marynarze, żołnierze). 20.XII. 1905 Moskwa - powszechny strajk polityczny, a 22 - 31 XII 1905 powstanie zbrojne - jego upadek to powolny koniec rewolucji. 16.VI.1907 - rozwiązanie "Dumy Państwowej". Koniec rewolucji. Na początku XX wieku w Rosji powstałą sytuacja rewolucyjna - chłopi żądali ziemi, robotnicy ustawodawstwa socjalnego i poprawy warunków pracy; system samodzierżawia, kompletnie już anachroniczny, budził niezadowolenie wielu warstw społeczeństwa. Ferment wewnętrzny zaostrzał wielonarodowościowy charakter państwa, zarówno wśród Polaków, jak i Finów silne były dążenie do niepodległości czy przynajmniej rozszerzenia autonomii. Aspiracje tych narodowości ułatwiły później caratowi, paradoksalnie, stłumienie ruchu rewolucyjnego, ale w pierwszym okresie pogłębiały kryzys rewolucyjny. Opozycję przeciw dotychczasowemu systemowi rządów zaostrzyły wieści o klęskach poniesionych przez Rosję w wojnie z Japonią. W napiętej sytuacji wystarczyła iskra, by nastąpił wybuch: taką iskrą stal się strajk w Zakładach Putiłowskich w Petersburgu w styczniu 1905 r. Wśród robotników tych zakładów działał już od paru lat duchowny Prawosławny Georgij Gapon, człowiek mający niewątpliwą zdolność oddziaływania na masy. Z jego inicjatywy została opracowana petycja zawierająca żądania swobód politycznych, ustawodawstwa socjalnego i zakończenia wojny. Z tą petycją ruszył pochód robotniczy z ikonami i chorągwiami cerkiewnymi, by przedstawić swoje prośby batiuszce (ojczulkowi) carowi. Część ludu rosyjskiego głęboko wierzyła, że sam car jest dobry, kocha lud, a tylko urzędnicy i otoczenie monarchy nie dopuszczają, by ten dowiedział się o niedoli ludu. Pokojowy pochód został przywitany salwami, padło ponad tysiąc zabitych, jeszcze większa była liczba rannych. Ta "krwawa niedziela" w styczniu 1905 r. rozwiała wiarę w "dobrego cara" i stałą się początkiem ruchu rewolucyjnego w całej Rosji. Sam Gapon uratował się z masakry i opuścił Rosję. Po powrocie w 1906 r. został zastrzelony z polecenia partii eserowców., gdyż próbował nawiązać kontakty z policją. Jego rola do dziś nie została do końca wytłumaczona. Ruch rewolucyjny, który objął wszystkie warstwy społeczeństwa rosyjskiego, przejawiał się w strajkach i demonstracjach organizowanych w miastach, wystąpieniach chłopów (palenie dworców, zaorywanie pól dworskich), akcjach terrorystycznych organizowanych przez eserowców. W czerwcu doszło do buntu marynarzy na pancerniku "Potiomkin". Na czele ruchu próbowali stanąć socjaldemokraci i eserowcy. Z inicjatywy tych pierwszych zaczęły powstawać rady delegatów robotniczych, które miały kierować wystąpieniami i prowadzić ewentualne pertraktacje z właścicielami lub administracją państwową. Do tej formy organizowania się nawiązuje w 1917 r. ruch rewolucyjny. Car w obliczu masowego ruchu rewolucyjnego zapowiedział zwołanie w sierpniu 1905 r. Dumy (rosyjskiego parlamentu). Nie wpłynęło to na uspokojenie nastrojów, gdyż, gdyż Duma miała mieć charakter doradczy, a nie ustawodawczy. Tymczasem skończyła się wojna z Japonią i Rosja musiała podpisać traktat pokojowy potwierdzający straty terytorialne. W październiku rozpoczął się strajk powszechny. Przystąpili do niego nie tylko robotnicy w zakładach pracy, ale także studenci, a nawet część urzędników, stanęła kolej. Rosja była sparaliżowana. Mikołaj II zmuszony sytuacją ogłosił Manifest Październikowy. Zapowiedział w nim nowe wybory do Dumy Ustawodawczej oraz wprowadził swobodę zgromadzeń i stowarzyszeń. Rosja miała przestać być monarchią absolutną. Manifest został odebrany przez dużą część uczestników ruchu jako zwycięstwo rewolucji i zarazem spełnienie jej głównych celów. Ale jednocześnie część z nich uznała, że należy walczyć dalej. W czasie wielu rewolucji zdarza się, że pewne grupy uznają ją za zakończoną, a inne radykalizują swoje programy i dążą do kontynuacji walki i pogłębiania zmian. W grudniu wybuchło w Moskwie z inicjatywy SDPRR zbrojne powstanie robotnicze. Zostało ono krwawo stłumione. Carat przystąpił do walki z ruchem rewolucyjnym. Przypomniano trzy podstawy Rosji, sformułowane jeszcze w czasach panowania Mikołaja I: samo dzierżawie, lud i prawosławie. Ruch rewolucyjny zaczęto przedstawiać jako dzieło cudzoziemców, wrogów Rosji i Cerkwi. "Bij Polaków, Żydów i studentów" - wołano na wiecach antyrewolucyjnych. Zorganizowane zostały czarne sotnie, złożone z ochotników, często przestępców kryminalnych, którym darowano winy. Zaczęły się pogromy Żydów. Określenie ideologia czarnosęcinna odnosiło się do najbardziej prymitywnych, szowinistycznych poglądów. Ruch rewolucyjny zaczął przygasać. W styczniu 1906 r. przeprowadzono wybory do Dumy. Ludność była - podobnie jak w Austro-Węgrzech - podzielona na kurie. Każda kuria mogła wybrać określoną liczbę elektorów, którzy następnie wybierali posłów. Wcześniej car podpisał ustawę, w której stwierdzał, że każda decyzja Dumy nabierze mocy dopiero po uzyskaniu zgody cara. W wyborach wzięły udział nowo powstałe partie i ugrupowania, m.in. Partia Konstytucyjno-Demokratyczna (tzw. kadeci) i chłopska partia pracy (trudowicy). Bolszewicy zbojkotowali pierwsze wybory, weszli dopiero do II Dumy. I Duma istniała krótko - od końca kwietnia 1906 r. do lipca tegoż roku, kiedy została przez cara rozwiązana. Członkowie Dumy próbowali temu zapobiec, ale nastroje rewolucyjne w społeczeństwie już dogorywały. Podobny los spotkał II Dumę w 1907 r. Dopiero III Duma, wybrana według zmienionego prawa wyborczego (m.in. pozbawiono prawa głosu dużą część robotników), przetrwała całą pięcioletnią kadencję (1907 - 1912), ale było w niej wielu posłów, którzy mogli o sobie powiedzieć, jak jeden z nich Włodzimierz Puryszkiewicz "na prawo ode mnie jest już tylko ściana". W każdej Dumie zasiadali Polacy. Premierem Rosji został w 1906 r. Piotr Stołypin. Funkcje swoje sprawował aż do śmierci z rąk zamachowca w 1911 r. Przeszedł on do historii jako okrutny pacyfikator ruchu rewolucyjnego - "krawatami stołypina" nazywano stryczki szubienic, na których ginęli rewolucjoniści. Ale jednocześnie był wielkim reformatorem. Najważniejszą z jego reform okazała się ustawa z 1906 r., pozwalająca każdemu chłopu, dotychczasowemu członkowi obszczizny, wystąpić z niej i stać się indywidualnym właścicielem ziemi. Wojna przerwała realizację tej reformy. Niektórzy historycy uważają, że gdyby zdążono ja wprowadzić w życie, może nie doszło by w Rosji do rewolucji 1917 r. Rewolucja 1905 - 1906, według odczucia wielu jej uczestników, zakończyła się klęską, ale Rosja wyszła z niej jednak jako inny kraj - system samodzierżawia został podważony, powstały legalne ruchy polityczne, zaczęła się tworzyć warstwa chłopów - indywidualnych posiadaczy ziemi.